Ymateb pwyllog Llywodraeth Cymru i’r drefn gynllunio

Nid yw’r diwydiant datblygu wedi dianc rhag heriau ac ansicrwydd y pandemig dros y flwyddyn ddiwethaf, ac, yn  debyg iawn i’r cyfyngiadau newidiol yr ydym i gyd wedi’u hwynebu, mae newidiadau i’r gyfundrefn gynllunio wedi bod yr un mor dameidiog ac anghyson ar draws y gwledydd datganoledig.

Er bod newidiadau deddfwriaethol sy’n cipio’r penawdau wedi’u cyflwyno yn Lloegr, mae’n ymddangos bod ymateb Llywodraeth Cymru wedi bod yn fwy pwyllog ac wedi’i dargedu’n fwy at effeithiau uniongyrchol y pandemig. Ei dull cyffredinol o weithredu fu annog awdurdodau cynllunio lleol i arfer disgresiwn a chaniatáu hyblygrwydd lle bo angen.

Yn dilyn y cyfnod cychwynnol o brynu panig ac ansicrwydd ynghylch a allai safleoedd adeiladu aros ar agor, cysylltwyd â phob awdurdod cynllunio lleol i gymeradwyo “dull cefnogol” tuag at fusnesau wrth ystyried gorfodi amodau yn ymwneud ag amseroedd dosbarthu bwyd ac oriau agor siopau.

Tynnwyd sylw hefyd at y disgresiwn i lacio’r gwaith o orfodi oriau gwaith ar safleoedd adeiladu (lle gofynnir iddynt wneud hynny). Gallai hyn ganiatáu i waith barhau tan 9pm o ddydd Llun i ddydd Sadwrn mewn ardaloedd preswyl a hyd yn oed am 24 awr mewn ardaloedd dibreswyl lle gellir cyfiawnhau hyn a bod mesurau lliniaru priodol ar waith.

Fodd bynnag, yn arbennig, dewisodd Llywodraeth Cymru beidio â chyflwyno estyniad awtomatig i ganiatâd cynllunio oherwydd diffyg yn ystod y pandemig – mae mecanweithiau statudol i’r perwyl hwn ar waith yn Lloegr a’r Alban.

O ran y galw am gyfleusterau meddygol a chyfleusterau cysylltiedig, mae dau hawl datblygu newydd a ganiateir wedi’u creu.

Bydd y cyntaf yn galluogi cyrff y GIG i newid defnydd unrhyw adeilad i Ddosbarth C2 (sefydliad preswyl) neu Ddosbarth D1 (sefydliad dibreswyl) at ddibenion atal, diogelu rhag, rheoli neu ddarparu ymateb i argyfwng iechyd y cyhoedd yn y DU.

Bydd yr ail yn caniatáu i awdurdodau lleol ddatblygu tir sy’n eiddo i’r awdurdod, ar brydles, yn cael ei feddiannu neu ei gynnal a’i gadw at ddibenion atal argyfwng, lleihau, rheoli neu liniaru effeithiau argyfwng, neu gymryd camau eraill mewn cysylltiad ag argyfwng.

Bydd y ddau beth hyn yn cael eu hawdurdodi heb fod angen cais cynllunio yn ddarostyngedig i lynu wrth amodau, gan gynnwys cyfyngu’r cyfnod datblygu i 12 mis. Gellir cyferbynnu hyn â chyflwyno nifer o newidiadau i’r drefn dosbarth defnydd a hawliau datblygiadau a ganiateir yn Lloegr, gyda’r nod o ysgogi’r gwaith o ddarparu tai a defnyddiau hyblyg ar y stryd fawr.

Wrth i’r brechlyn gael ei gyflwyno a bod meddyliau’n troi at adferiad economaidd, mae Llywodraeth Cymru eisoes wedi mynegi’n optimistaidd (yn ‘Adeiladu Lleoedd Gwell’ a gyhoeddwyd yr haf diwethaf) fod adfer ar ôl Covid-19 yn gyfle i ail-osod y cloc, gan ganolbwyntio ar wneud lleoedd ac adeiladu cymdeithas lanach a gwyrddach.

Bydd y Fframwaith Datblygu Cenedlaethol maes o law yn pennu’r cyfeiriad ar gyfer datblygu yng Nghymru hyd at 2040, ond mae’r cynnydd ar yr FfDC ei hun hefyd wedi arafu oherwydd y pandemig gyda dyddiad diwygiedig ar gyfer craffu ar y drafft gan y Senedd eto i’w gadarnhau.